Bạn có thể nghe qua thuật ngữ PoW trong giới Crypto.
Proof of Work cho phép Bitcoin hoạt động mà không cần bộ điều khiển tập trung như chính phủ. Đó là chìa khóa mở ra giải pháp tự chủ mà chúng ta đang tìm kiếm – một thuật toán máy tính có thể sửa chữa hệ thống tài chính của chúng ta.
Nôm na nó là như thế này:
Làm cho mình nhưng vì đại sự
Proof of Work là một thuật toán đồng thuận yêu cầu những người tham gia – những người khai thác Bitcoin – sử dụng năng lượng và sức mạnh tính toán để khóa các lô giao dịch mới. Đổi lại, họ sẽ được thưởng bằng bitcoin nếu họ là người đầu tiên tính toán thành công số sê-ri 64 ký tự thập lục phân (một hash – hay hàm băm) xác định lịch sử giao dịch cũ, các giao dịch mới và ID của chính họ với tư cách là người khai thác thành công.
Nói cách khác, các thợ đào làm vì tiền, nên sẽ làm việc không ngừng để cố tạo ra một đáp án đúng. Người đào thành công sau đó sẽ gửi đáp án của họ và danh sách các giao dịch ở trong đó vào blockchain, từ đó bảo mật các giao dịch đó một cách công khai vĩnh viễn. Khoảng mười phút một lần, quá trình này lặp lại chính nó để giúp phi tập trung, bảo mật và xác nhận tất cả các giao dịch trên blockchain trong khi thưởng cho các thợ đào bằng chứng công việc (Proof of Work) của họ.
Nếu bạn cảm thấy nghe vẫn hơi lùng bùng, thì tôi sẽ đưa ra phép so sánh này cho bạn dễ hình dung nghen:
Đào kim cương
Kim cương, giống như bitcoin, rất hiếm. Chúng không thể bị làm giả, chúng rất khó tìm và ai cũng muốn . Vì lợi ích của phép so sánh này, chúng ta hãy cứ coi như là kim cương nhân tạo không tồn tại đi.
Hãy tưởng tượng rằng một khách hàng muốn một viên kim cương có kích thước ít nhất là bao nhiêu đó. Nếu bạn tìm thấy một viên kim cương phù hợp với yêu cầu, thì bạn sẽ được trả tiền. Những viên kim cương càng lớn thì càng khó tìm. Bây giờ, vì kim cương rất hiếm, bạn cần phải dành thời gian đi nhặt đá và tốn sức để đập vỡ chúng. Đến đây thì là xác suất may rủi, đen thì xịt, đỏ thì trúng kim cương.
Đôi khi bạn số đỏ, đào quặng đầu tiên đã được viên đáp ứng yêu cầu về kích thước. Còn những lúc khác, bạn sẽ mất nhiều thời gian hơn để đào được một vài viên kim cương nhỏ. Nhưng mà đối với khách hàng thì không đúng yêu cầu về kích thước thì cũng vô giá trị. Đây là một tính chất quan trọng của việc khai thác bitcoin, đó là kết quả phần lớn dựa vào may mắn. Nhưng mà bạn càng làm việc nhiều thì càng tăng tỉ lệ may mắn.
Nhóm đào
Một số thợ đào nhận ra rằng làm nhóm hiệu quả hơn, vì vậy họ hợp tác và thành lập nhóm. Họ quyết định rằng nếu ai đó trong nhóm tìm thấy một viên kim cương đủ lớn cho khách hàng, thì toàn bộ nhóm sẽ được trả tiền tùy thuộc vào lượng công việc họ đã làm. Họ đo lường công việc được thực hiện bằng cách cân từng viên kim cương nhỏ mà mọi người có thể tìm thấy so với tổng số.
Trong Bitcoin, các thợ đào kết hợp với nhau để tạo thành các nhóm khai thác theo cách tương tự. Phần thưởng bitcoin được phân phối trong một nhóm khai thác tùy thuộc vào mức độ công việc mà các thợ đào đã thực hiện.
Điều chỉnh độ khó
Khi nhiều người nhận ra rằng có thể giàu lên nhờ đi đào kim cương, tổng số người tham gia sẽ tăng lên, do đó làm tăng khả năng ai đó tìm thấy một viên kim cương có kích thước phù hợp một cách nhanh chóng.
Giả sử rằng cứ hai tuần một lần, khách hàng sẽ ghi lại thời gian mất bao lâu để tìm thấy một viên kim cương có kích thước nhất định. Nếu có nhiều người làm việc hơn và trung bình mất ít thời gian hơn để tìm thấy những viên kim cương, thì yêu cầu về kích thước đối với những viên kim cương sẽ lớn hơn trong hai tuần tới. Vì những viên kim cương lớn hơn thì hiếm hơn, nên ai đó sẽ khó tìm thấy một viên kim cương nếu yêu cầu về kích thước ngày càng lớn và ngược lại.
Giao thức Bitcoin có điều chỉnh độ khó tích hợp sẵn. Cứ sau 2016 khối (khoảng hai tuần), độ khó để khai thác bitcoin sẽ điều chỉnh khi nhiều người khai thác trực tuyến hoặc ngoại tuyến. Nếu có nhiều sức mạnh tính toán hơn làm việc để giải hàm băm, thì việc tìm ra đáp án đúng sẽ trở nên khó khăn hơn. Nếu các thợ đào ngoại tuyến vì một lý do nào đó (như sau khi Trung Quốc cấm thợ đào), thì các thợ mỏ vẫn đang trực tuyến khai thác bitcoin sẽ trở nên dễ dàng hơn.
Mục tiêu cuối cùng là tìm ra điểm cân bằng và phát hành bitcoin mới với tốc độ ổn định – trung bình là mười phút cho mỗi khối mới. Bạn có thể theo dõi độ khó điều chỉnh như thế nào tại đây: https://btc.com/stats/diff
Ngày mai, chúng ta sẽ đi sâu hơn về việc khai thác bitcoin trông như thế nào và cách mạng lưới phân phối bitcoin mới theo thời gian.
Phần trước: Bitcoin nhập môn #4: Ý nghĩa con số 21 triệu.
Phần tiếp: Bitcoin nhập môn #6: The Halving