OKP4 – tầm nhìn của dự án OKP4 đã trở nên rất quen thuộc với chúng ta: xây dựng một nền kinh tế tri thức phi tập trung dựa trên Data Spaces nơi mỗi cá nhân và tổ chức có chủ quyền đối với dữ liệu của mình và được đền bù xứng đáng khi chia sẻ dữ liệu đó. OKP4 Protocol được thiết kế để cho phép các cộng đồng chia sẻ dữ liệu, thuật toán và tài nguyên nhằm xây dựng Dataverse*.
Phân cấp (Decentralization) thông qua công nghệ blockchain đóng một vai trò quan trọng trong việc biến điều này thành hiện thực. Đây là cách tốt nhất để loại bỏ sự giám sát của các bên trung gian và cho phép data sovereignty, được niêm phong thông qua Smart Contracts, trong một hệ sinh thái nơi cộng đồng nắm giữ quyền lực. Chúng tôi đã chọn Cosmos SDK để tạo blockchain layer 1 của riêng mình, và đây sẽ là chủ đề của bài viết hôm nay.
Dataverse*: Dataverse là sự kết hợp vô tận của các Không gian dữ liệu có thể tương tác, nơi người tham gia, tài sản và tài nguyên có thể tương tác tự do.
Blockchain là gì?
Blockchain là một công nghệ lưu trữ và trao đổi giá trị hoạt động mà không có hay phải thông qua cơ quan trung ương nào. Nó là cốt lõi công nghệ, khởi nguồn của tài chính phi tập trung với tiền điện tử nhưng kể từ đó, các ứng dụng không chỉ dừng lại ở tiền tệ, nó đã phát triển ngoài sức tưởng tượng. Các Data applications, chẳng hạn như những ứng dụng được hình dung với giao thức OKP4, là một trong số đó.
Blockchain là một cơ sở dữ liệu an toàn và phân tán, chứa khối lượng lớn lịch sử của tất cả các giao dịch đã được thực hiện kể từ khi tạo ra nó. Nó được chia sẻ bởi nhiều users khác nhau, không qua trung gian, và cho phép mọi người xác minh tính hợp lệ của chuỗi thông qua network protocol được xác định trước.
Tuy nhiên, khi chính quyền trung ương bị loại bỏ, những thách thức mới xuất hiện. Một trong những thách thức này chính là the blockchain trilemma.
The Blockchain Trilemma
Khái niệm về The Blockchain Trilemma được phát triển bởi Vitalik Buterin, người đồng sáng lập Ethereum. Nó đề cập đến thực tế là về mặt phân cấp, bảo mật và khả năng mở rộng, các blockchain chỉ có thể tập trung đồng thời vào hai trong số ba trục.
Điều này có nghĩa là nếu một blockchain chọn bảo mật và phân cấp, thì nó sẽ gặp vấn đề về khả năng mở rộng. Mặt khác, nếu nó thích tập trung vào khả năng mở rộng và bảo mật, thì nó có nguy cơ mất đi tính phi tập trung.
Đây là lý do tại sao các layer được tạo ra.
Để giải quyết the blockchain trilemma, global community đã quyết định làm việc theo từng layer để mang lại những cải tiến cho mạng hiện có.
Một layer sẽ có/đề cập đến các chức năng và thành phần có vai trò cụ thể.
Layers
Mỗi layer có các chức năng và vai trò phụ thuộc lẫn nhau và được thiết kế theo cách khác nhau để đáp ứng cho các mục đích về khả năng mở rộng hoặc quyền riêng tư.
Layer 0
Layer 0 là một layer tùy chọn có thể được sử dụng để xây dựng blockchain layer 1. Các giao thức Layer 0 là một tập hợp các tính năng sẽ được tích hợp vào các blockchain layer 1 để giải quyết các vấn đề về bảo mật, khả năng mở rộng và/hoặc khả năng tương tác.
Trong số các giao thức layer 0 – được biết đến nhiều nhất, có SDK Cosmos cho phép mọi người xây dựng blockchain Layer 1 có chủ quyền, có thể giao tiếp liền mạch với các blockchain dựa trên SDK Cosmos khác nếu IBC được bật Avalanche, cho phép network kết nối các subnets (mạng con) có chủ quyền và Polkadot cung cấp khả năng xây dựng các chuỗi riêng lẻ được kết nối và bảo mật bởi Polkadot Relay Chain.
Layer 1
Các blockchain Layer1 đề cập đến các independent blockchains, với kiến trúc và các chức năng cơ bản của chúng.
Ví dụ về layer 1 networks là Bitcoin, Ethereum, Solana hoặc OKP4. Các blockchain layer đầu tiên này không phụ thuộc vào bất kỳ blockchain nào khác để hoạt động, Chúng có thể thực hiện các giao dịch của mình một cách độc lập với bất kỳ blockchain nào khác. (ngay cả khi đôi khi chúng có thể kế thừa từ các bộ validator layer 1 khác cho bảo mật liên chuỗi Polkadot hoặc Cosmos chẳng hạn).
Layer 2
Không giống như blockchain layer 1, layer 2 phụ thuộc vào blockchain layer 1 bên dưới. Mục đích của họ là mở rộng các chức năng của các blockchain gốc. Ví dụ, điều này có thể làm tăng khả năng mở rộng và giảm chi phí giao dịch.
Các blockchain layer 2 thường hoạt động như layer thực thi và data availability (nơi thực hiện công việc tính toán) trong khi layer 1 hoạt động như lớp đồng thuận, nơi các validator phi tập trung xác minh xem các giao dịch có được thực hiện chính xác hay không, do đó giảm tải cho blockchain layer 1 bằng cách loại bỏ các tương tác và kết quả là, tăng thông lượng mạng.
Ví dụ, chúng ta có thể đề cập đến Lightning Network of the Bitcoin blockchain. Với sự gia tăng của users và tần suất khối cũng như kích thước khối tương đối thấp, Bitcoin bị giới hạn bởi tốc độ .
Đây là nơi giao thức Lightning Network layer 2 xuất hiện. Nó cho phép users thực hiện các giao dịch nhanh, ngoài chuỗi (bạn không phải đợi một khối Bitcoin khác để giao dịch tiếp tục) trước khi ghi lại tất cả chúng cùng một lúc trên Bitcoin blockchain, do đó tiết kiệm rất nhiều block space và phí gas.
Layer 3
Layer 3 are to layer 2 what layer 2 is to layer 1.
Slogan này có nghĩa là mỗi một bước layer là sự cải thiện của các đi trước.
Ưu điểm chính của kiến trúc này là khả năng mở rộng fractal mà nó tạo ra. Để cung cấp một ví dụ cơ bản, nếu mỗi layer có thể nhân khả năng xử lý lên 1.000 lần, thì chúng tôi có khả năng xử lý hơn một triệu giao dịch mỗi giây.
Ngoài khả năng mở rộng, layer 3 cho phép các tính năng cụ thể.
Ví dụ: StarkWare đã phát triển StarkNet, layer 2 trên Ethereum, với nhiều layer 3 ở trên cùng. Chúng ta có thể đề cập đến StarkEx về khả năng mở rộng, StarkNet dành riêng cho ứng dụng hoặc thậm chí là StarkNet về quyền riêng tư.
Tất nhiên, đây là sự khởi đầu của những thiết kế đầy hứa hẹn, như vậy để giảm chi phí giao dịch xuống 0 và cho phép loại ứng dụng mới trên blockchain protocol công khai.
Tại sao chúng tôi chọn blockchain layer 1?
Trong khi thử nghiệm các trường hợp sử dụng OKP4 đầu tiên theo tính tập trung, chúng tôi nhanh chóng nhận ra rằng cơ sở hạ tầng hiện có chưa tối ưu.
Các chuỗi có cùng mục đích sẽ thiếu khả năng tùy chỉnh cho các thiết kế cụ thể, như vậy, developers sẽ bị hạn chế bởi các smart contract & virtual machines và tiềm năng ứng dụng liên chuỗi kém của họ cũng sẽ là một vấn đề đối với chúng tôi. Ngoài ra, vì các ứng dụng có thể khá sáng tạo và chuyên sâu về quản trị, nên chúng tôi nhanh chóng nhận ra những rủi ro liên quan đến thử nghiệm xã hội trên một network phi tập trung.
Sovereignty – độc lập là cách tốt nhất để làm cho layer 1 của chúng tôi đủ, cụ thể, với đề xuất giá trị rõ ràng cho Data Application builders & participants, với tiềm năng trong hiệu ứng network gốc để cách mạng hóa nền kinh tế dữ liệu trên quy mô lớn.
Chúng tôi muốn cung cấp các frameworks nơi users có thể trao đổi và chia sẻ dữ liệu cũng như quyết định các quy tắc của riêng họ trong Data Spaces. Là một Blockchain Layer 1 – cho phép cộng đồng có sự độc lập,, chủ quyền đối với quy trình đồng thuận, quản trị, giải quyết tranh chấp và chỉ cần thiết lập các quy tắc và thông số của riêng chúng tôi.
Chúng tôi đặt mục tiêu có nhiều users và phổ biến giải pháp OKP4 trên toàn thế giới. Do đó, việc chọn Blockchain Layer 1 với khả năng mở rộng được cải thiện sẽ cho phép chúng tôi cung cấp thông lượng cao trong khi vẫn duy trì bảo mật và phân cấp. Và tất nhiên, việc xây dựng các giải pháp Layer 2 trên OKP4 cũng không nằm ngoài phương trình…
Kết luận
Như bạn có thể thấy, blockchain là một công nghệ phức tạp nhưng đầy hấp dẫn. Mỗi layer đều có vai trò của nó. Layer 1 rất quan trọng vì nó cung cấp nền tảng cho hệ thống phi tập trung. Layer 2 tăng cường framework vì nó có thể cung cấp khả năng mở rộng và/hoặc các tính năng mới cho builders và users. Tạo ra một nền kinh tế phi tập trung, và nhiều layer và công nghệ tạo nên hệ sinh thái blockchain là một điều tuyệt vời – cho chúng ta thấy chúng ta đã tiến gần đến mục tiêu này như thế nào.