Rollup là một kỹ thuật được sử dụng trong lĩnh vực blockchain để giảm thiểu chi phí và tăng tốc độ xử lý giao dịch trên mạng. Rollup hoạt động bằng cách gộp nhiều giao dịch lại thành một giao dịch tổng hợp trên blockchain, từ đó giảm thiểu số lượng giao dịch cần phải xử lý trên blockchain và giúp tăng tốc độ xử lý giao dịch.
Thông tin cụ thể về Rollup:
Cụ thể, trong Rollup, các giao dịch được tập hợp lại trong một smart contract, thay vì được xử lý trực tiếp trên blockchain. Smart contract này sẽ lưu trữ các thông tin về các giao dịch, nhưng không lưu trữ các dữ liệu chi tiết của từng giao dịch. Thay vào đó, smart contract sẽ sử dụng các tiêu chuẩn mã hóa để tạo ra một bản tóm tắt (hash) của các giao dịch, và lưu trữ các bản tóm tắt này trên blockchain.
Khi có nhu cầu xử lý giao dịch, các bên sẽ truy cập smart contract và yêu cầu thực hiện các giao dịch. Smart contract sẽ sử dụng các bản tóm tắt đã lưu trữ trên blockchain để xác nhận tính hợp lệ của các giao dịch này. Sau đó, smart contract sẽ tạo ra một giao dịch tổng hợp và gửi nó lên blockchain để xử lý.
Rollup giúp giảm thiểu chi phí xử lý giao dịch trên blockchain bằng cách giảm số lượng giao dịch cần được xử lý trực tiếp trên blockchain. Đồng thời, Rollup cũng giúp tăng tốc độ xử lý giao dịch bằng cách cho phép xử lý nhiều giao dịch cùng một lúc.
Phân loại các giải pháp Rollup
Có hai loại giải pháp Rollup được sử dụng trong lĩnh vực blockchain, đó là:
- ZK-Rollup: ZK-Rollup (Zero-Knowledge Rollup) là một giải pháp Rollup sử dụng kỹ thuật zero-knowledge proof để bảo vệ tính riêng tư và đảm bảo tính toàn vẹn của dữ liệu. Trong ZK-Rollup, các giao dịch được gộp lại và tóm tắt trong một smart contract, và một bằng chứng zero-knowledge được sử dụng để chứng minh tính hợp lệ của các giao dịch này. Vì vậy, ZK-Rollup đảm bảo rằng thông tin chi tiết của các giao dịch được giữ riêng tư, trong khi vẫn đảm bảo tính toàn vẹn của blockchain.
- Optimistic Rollup: Optimistic Rollup là một giải pháp Rollup sử dụng kỹ thuật optimistic execution để giảm thiểu chi phí và tăng tốc độ xử lý giao dịch trên blockchain. Trong Optimistic Rollup, các giao dịch được gộp lại và tóm tắt trong một smart contract, và một bản sao của smart contract này được chạy trên một sidechain. Tuy nhiên, thay vì xác nhận tính hợp lệ của các giao dịch ngay lập tức, Optimistic Rollup sẽ cho phép các giao dịch được thực hiện ở chế độ optimistic trên sidechain trước khi xác nhận tính hợp lệ của chúng trên mainchain. Kỹ thuật này giúp tăng tốc độ xử lý giao dịch trên blockchain, nhưng cũng có thể dẫn đến rủi ro nếu các giao dịch không hợp lệ được thực hiện trên sidechain.
So sánh giữa Optimistic Rollup và Zk Rollup
Optimistic Rollup và ZK-Rollup đều là các giải pháp Rollup được sử dụng để giảm chi phí và tăng tốc độ xử lý giao dịch trên blockchain, nhưng có những điểm khác nhau sau:
- Tính riêng tư: ZK-Rollup đảm bảo tính riêng tư bằng cách sử dụng kỹ thuật zero-knowledge proof để chứng minh tính hợp lệ của các giao dịch mà không cần phải tiết lộ chi tiết của chúng. Trong khi đó, Optimistic Rollup không đảm bảo tính riêng tư bằng cách thực hiện các giao dịch trên sidechain, tuy nhiên thông tin chi tiết của các giao dịch vẫn được lưu trữ trên mainchain.
- Tính đáng tin cậy: ZK-Rollup đảm bảo tính đáng tin cậy bằng cách sử dụng kỹ thuật zero-knowledge proof để chứng minh tính hợp lệ của các giao dịch mà không cần phải dựa vào các node xử lý giao dịch. Trong khi đó, Optimistic Rollup phải dựa vào các node xử lý giao dịch trên sidechain để xác nhận tính hợp lệ của các giao dịch trước khi chúng được xác nhận trên mainchain.
- Chi phí xử lý: Optimistic Rollup có chi phí xử lý thấp hơn so với ZK-Rollup, do không cần sử dụng kỹ thuật zero-knowledge proof phức tạp. Tuy nhiên, chi phí này được đánh đổi bằng rủi ro tiềm ẩn về tính toàn vẹn của dữ liệu trên sidechain.
- Tốc độ xử lý: Cả hai giải pháp đều giúp tăng tốc độ xử lý giao dịch trên blockchain, tuy nhiên Optimistic Rollup cho phép xử lý giao dịch nhanh hơn do không cần phải sử dụng kỹ thuật zero-knowledge proof phức tạp như ZK-Rollup.
Tóm lại, ZK-Rollup đảm bảo tính riêng tư và đáng tin cậy, nhưng có chi phí xử lý cao hơn và tốc độ xử lý chậm hơn so với Optimistic Rollup. Trong khi đó, Optimistic Rollup có chi phí xử lý thấp hơn và tốc độ xử lý nhanh hơn, nhưng không đảm bảo tính riêng tư và đáng tin cậy như ZK-Rollup.
Một số dự án nổi bật sử dụng giải pháp mở rộng Rollup
Hiện nay, có rất nhiều dự án đang sử dụng giải pháp mở rộng Rollup để giảm chi phí và tăng tốc độ xử lý giao dịch trên blockchain.
Sau đây là một số dự án nổi bật sử dụng giải pháp Rollup:
- Polygon (trước đây là Matic Network): Là một sidechain của Ethereum sử dụng giải pháp Optimistic Rollup để giảm chi phí và tăng tốc độ xử lý giao dịch trên blockchain. Polygon đã trở thành một trong những nền tảng lớn nhất trong việc xây dựng các ứng dụng phi tập trung trên blockchain.
- Arbitrum: Là một giải pháp Rollup sử dụng kỹ thuật Optimistic Rollup để tăng tốc độ xử lý giao dịch trên Ethereum. Arbitrum đã được triển khai trên mainnet Ethereum và nhận được sự quan tâm từ cộng đồng blockchain.
- Optimism: Là một giải pháp Rollup sử dụng kỹ thuật Optimistic Rollup để giảm chi phí và tăng tốc độ xử lý giao dịch trên Ethereum. Optimism đã được triển khai trên mainnet Ethereum và được sử dụng bởi nhiều dự án blockchain lớn như Uniswap và Synthetix.
- zkSync: Là một giải pháp Rollup sử dụng kỹ thuật ZK-Rollup để giảm chi phí và tăng tốc độ xử lý giao dịch trên Ethereum. zkSync đã được triển khai trên mainnet Ethereum và được sử dụng bởi nhiều dự án blockchain như Gitcoin và Golem.
- Loopring: Là một giải pháp Rollup sử dụng kỹ thuật ZK-Rollup để giảm chi phí và tăng tốc độ xử lý giao dịch trên Ethereum. Loopring được sử dụng để xây dựng các giải pháp giao dịch trên blockchain, bao gồm cả sàn giao dịch phi tập trung.
Ngoài ra còn rất nhiều dự án khác đang sử dụng giải pháp Rollup để giải quyết các vấn đề liên quan đến chi phí và tốc độ xử lý giao dịch trên blockchain.
Cách Rollup hoạt động
Rollup là một giải pháp mở rộng (scaling solution) được áp dụng trên blockchain, giúp giảm chi phí và tăng tốc độ xử lý giao dịch bằng cách nén nhiều giao dịch lại thành một giao dịch duy nhất và đưa vào blockchain. Các giao dịch này được thực hiện trên một sidechain (hoặc layer 2) của blockchain chính.
Có hai loại Rollup phổ biến là Optimistic Rollup và ZK-Rollup.
Dưới đây là cách hoạt động của mỗi loại Rollup:
- Optimistic Rollup: Khi một giao dịch được thực hiện trên sidechain, nó sẽ được ghi nhận và bảo đảm bằng cách sử dụng một kỹ thuật gọi là “commitment”. Sau đó, một số thời gian (thường là vài giờ) sẽ được cấp để cho các bên có thể kiểm tra và báo cáo bất kỳ giao dịch nào không hợp lệ. Nếu không có giao dịch nào bị báo cáo không hợp lệ, các giao dịch này sẽ được nén lại thành một giao dịch duy nhất và gửi lên blockchain chính để được xác nhận. Nếu có bất kỳ giao dịch nào bị báo cáo không hợp lệ, các giao dịch trong block sẽ bị huỷ và phải bắt đầu lại.
- ZK-Rollup: Tương tự như Optimistic Rollup, ZK-Rollup cũng nén nhiều giao dịch lại thành một giao dịch duy nhất trên sidechain. Tuy nhiên, thay vì sử dụng kỹ thuật “commitment”, ZK-Rollup sử dụng kỹ thuật “zero-knowledge proof” (chứng minh không rõ nguồn gốc) để bảo đảm tính hợp lệ của các giao dịch. Các giao dịch được đóng gói lại trong một proof và được gửi lên blockchain chính để được xác nhận.
Tóm lại, Rollup là một giải pháp mở rộng để giảm chi phí và tăng tốc độ xử lý giao dịch trên blockchain bằng cách nén nhiều giao dịch lại thành một giao dịch duy nhất trên một sidechain (hoặc layer 2) của blockchain chính. Các giao dịch này được bảo đảm bằng các kỹ thuật “commitment” hoặc “zero-knowledge proof” để đảm bảo tính hợp lệ của các giao dịch trước khi được gửi.
Rollup giải quyết vấn đề gì?
Rollup là một giải pháp mở rộng (scaling solution) trong lĩnh vực blockchain nhằm giải quyết vấn đề về tốc độ xử lý và chi phí giao dịch trên blockchain.
Trên blockchain, mỗi giao dịch cần được xác nhận bởi một số lượng lớn các nút mạng (nodes) để trở thành một phần của blockchain. Tuy nhiên, việc xác nhận này đòi hỏi nhiều thời gian và tài nguyên tính toán, gây ra chi phí cao và làm giảm tốc độ xử lý giao dịch trên blockchain. Điều này làm cho việc sử dụng blockchain trở nên khó khăn và không hiệu quả đối với các ứng dụng phức tạp hoặc có lượng giao dịch lớn.
Rollup giải quyết vấn đề trên bằng cách nén nhiều giao dịch lại thành một giao dịch duy nhất và đưa vào blockchain. Các giao dịch này được thực hiện trên một sidechain (hoặc layer 2) của blockchain chính, giảm thiểu tải cho blockchain chính và làm tăng tốc độ xử lý giao dịch. Các giao dịch trên sidechain được bảo đảm tính hợp lệ bằng cách sử dụng các kỹ thuật như “commitment” hoặc “zero-knowledge proof”. Khi các giao dịch đã được nén lại thành một giao dịch duy nhất trên sidechain, chúng được gửi lên blockchain chính để được xác nhận, giúp giảm chi phí giao dịch và tăng tốc độ xử lý.
Tóm lại, Rollup giải quyết vấn đề về tốc độ xử lý và chi phí giao dịch trên blockchain bằng cách nén nhiều giao dịch lại thành một giao dịch duy nhất trên một sidechain (hoặc layer 2) của blockchain chính và sử dụng các kỹ thuật để bảo đảm tính hợp lệ của các giao dịch.
Dưới đây là một số lưu ý quan trọng đối với Rollup:
- An ninh: Một trong những mối quan tâm lớn nhất đối với Rollup là bảo đảm tính an toàn và bảo mật của các giao dịch được thực hiện trên sidechain. Các phương pháp bảo mật như Zero-Knowledge Proofs hoặc Optimistic Verification đóng một vai trò quan trọng trong việc bảo vệ tính toàn vẹn của sidechain.
- Sự tương thích: Các giải pháp Rollup phải được thiết kế để có khả năng tương thích với nhiều chuỗi khối khác nhau, đặc biệt là các chuỗi khối lớn như Ethereum. Điều này giúp đảm bảo tính bảo mật và độ tin cậy của các giao dịch trên các nền tảng khác nhau.
3. Chi phí: Rollup có thể giảm chi phí giao dịch trên blockchain chính, tuy nhiên, các phí vẫn phải được trả để xây dựng sidechain và gửi giao dịch lên blockchain chính. Do đó, các nhà phát triển cần xem xét chi phí để sử dụng Rollup và đảm bảo rằng các chi phí này được giữ ở mức thấp để tăng tính khả dụng của giải pháp.
4. Khả năng mở rộng: Rollup được thiết kế để tăng tốc độ xử lý giao dịch và giảm chi phí, tuy nhiên, việc triển khai Rollup cần được thực hiện cẩn thận để đảm bảo rằng hệ thống vẫn hoạt động tốt khi quy mô lên. Các nhà phát triển cần đảm bảo rằng Rollup có khả năng mở rộng để có thể xử lý hàng ngàn, thậm chí hàng triệu giao dịch một cách hiệu quả.
5. Trải nghiệm người dùng: Các giải pháp Rollup phải đảm bảo rằng trải nghiệm người dùng vẫn được giữ nguyên và dễ sử dụng. Người dùng không nên phải đối mặt với các thay đổi đáng kể trong quá trình sử dụng các ứng dụng blockchain khi chuyển sang sử dụng Rollup.
Kết luận
Rollup là một giải pháp mở rộng quan trọng trong lĩnh vực blockchain để giải quyết các vấn đề về tốc độ xử lý và chi phí giao dịch. Rollup cho phép xử lý hàng ngàn, thậm chí hàng triệu giao dịch một cách hiệu quả và giảm chi phí giao dịch trên blockchain chính. Có hai loại Rollup chính là Optimistic Rollup và Zk Rollup, mỗi loại có ưu điểm và hạn chế riêng. Một số dự án nổi bật sử dụng giải pháp Rollup bao gồm Loopring, Polygon (trước đây là Matic Network), zkSync và Arbitrum. Tuy nhiên, các lưu ý quan trọng khi triển khai Rollup cần được đảm bảo để đảm bảo tính an toàn, tương thích, chi phí hợp lý, khả năng mở rộng và trải nghiệm người dùng.
Tham gia giao dịch cùng Saigontradecoin tại đây!
Đường link các sàn:
- Binance: Link đăng ký tài khoản Binance
- Huobi: Link đăng ký tài khoản Huobi
- Kucoin: Link đăng ký tài khoản Kucoin
- MEXC: Link đăng ký tài khoản MEXC
- OKX: Link đăng ký tài khoản OKX
- Bybit: Link đăng ký tài khoản Bybit
- Gate.io: Link đăng ký tài khoản Gate.io
- BingX: Link đăng ký tài khoản BingX