Hiện nay, thị trường DeFi đã trở nên phổ biến. Đây là một thị trường tiềm năng, nhưng nó cũng có rủi ro scam với nhiều hình thức khác nhau. Một trong số đó là Rug Pull, khi mà nhà đầu tư đột ngột biến mất cùng với tất cả số tiền của dự án. Làm thế nào để phòng tránh một dự án có khả năng bị Rug Pull? Cùng Saigontradecoin tìm hiểu nhé!
Rug pull là gì?
Rug pull xuất phát từ cụm từ pull the rug out from under, nghĩa là rút một cách bất ngờ.
Rug Pull là một kiểu lừa đảo trong lĩnh vực Crypto. Nó hoạt động bằng cách thu hút mọi người đầu tư vào một dự án mới. Sau đó, nhóm đứng đằng sau dự án này bất ngờ rút hết pool hoặc bán xả toàn bộ token trên sàn. Nhóm phát triển sẽ biến mất cùng với toàn bộ số tiền của dự án và token của dự án đó sẽ trở nên vô giá trị.
Rug Pull không chỉ xảy ra với Token, mà còn có thể ở NFT, Defi cũng như các dự án ICO, IDO,… Với những phương thức và thủ thuật ngày càng tinh vi, việc phát hiện ra những dự án có dấu hiệu Rug Pull ngày càng khó. Đôi khi chỉ nhận ra được khi Rug Pull đã diễn ra.
Xem thêm: Từ tiền thật sang tiền ảo, điều gì đã làm nên giá trị của Crypto (saigontradecoin.com)
Cách Rug Pull hoạt động
Các sàn DEX thường cho phép niêm yết token mà không có bất kỳ yêu cầu kiểm tra nào. Ngoài ra, việc tạo token trên blockchain mã nguồn mở như Ethereum hiện nay rất dễ dàng và miễn phí. Hai yếu tố trên đã tạo điều kiện thuận lợi cho một số thành phần lừa đảo lợi dụng để tạo ra những vụ rug pull
Sau đó họ sẽ phao tin rằng sẽ đưa một lượng thanh khoản lớn để lấy niềm tin của cộng đồng. Sau khi có nhiều người trade ETH, USDT… để lấy những token DeFi này, dự án sẽ rút hết thanh khoản trong các Pool này ra. Các đồng tiền sau đó được trade trên một thị trường khác để nạn nhân không thể truy vết. Và tất nhiên, đồng token của dự án đó không còn thanh khoản, khiến giá trị của đồng tiền này giảm dần về 0.
Các hình thức Rug Pull phổ biến nhất
Có ba loại hình Rug Pull chính hiện nay, đó là:
- Ăn cắp thanh khoản: tức là Liquidity stealing, xảy ra khi chủ dự án rút tất cả số tiền trong các pool thanh khoản. Thường thì các dự án kiểu này sẽ cung cấp mức APY cao ngất ngưỡng để thu hút người dùng bỏ thêm thanh khoản vào trong Pool đó. Vì pool chưa được lock nên giá trị Pool cứ thế tăng lên cho đến khi dự án cảm thấy số tiền trong Pool đạt như kỳ vọng, họ sẽ rút tất cả các tài sản trong Pool ra và bỏ trốn.
- Bán phá giá: giống như pump and dump, tức là đẩy giá lên cao bằng truyền thông và bơm thổi về tương lai, tiềm năng khiến nhiều nhà đầu tư FOMO mua vào. Khi giá tăng đủ cao, chủ dự án sẽ bán xả lượng lớn token trên sàn khiến cho giá rớt mạnh.
- Hạn chế bán: Họ vẽ ra một dự án khá thú vị, thường là mô hình play to earn, và để tham gia thì nhà đầu tư sẽ phải mua một lượng token của họ. Họ cũng sẽ đẩy giá token tăng lên để nhiều người tin tưởng, và thu hút thêm nhà đầu tư mới. Đến khi giá token đủ cao, thì việc bán token lại rất khó khăn. Thường sẽ chỉ được bán trên một số nền tảng nhất định, hoặc có thời gian chờ, giới hạn lượng bán, thậm chí thu phí bán rất cao.
Ngoài ra còn có hai cách khác để phân loại Rug Pull, đó là Hard rug pull và Soft rug pull .
- Hard rug pull: Xảy ra khi người sáng lập dự án cố tình mã hóa dự án một cách có lợi cho họ, ví dụ như sử dụng các hợp đồng thông mình với những điều khoản ẩn trong mã của nó, che mắt các nhà đầu tư nhằm mục đích ăn cắp tiền.
- Soft rug pull: Ở trường hợp này, các mã hợp đồng thông minh không được thiết kế để lừa gạt các nhà đầu tư. Nhưng những người sáng lập bán phá giá tài sản của họ nhanh chóng nhằm thu lợi, và cuối cùng làm giảm giá trị token.
Các vụ rug pull lớn trong lịch sử
Chainalysis đã đưa ra nghiên cứu cho rằng trong năm 2021, thị trường tiền mã hóa đã để xảy ra đến 24 vụ rug pull, gây thiệt hại đến 2,8 tỷ USD. Con số này chiếm đến 37% lượng tiền 7,7 tỷ USD bị thất thoát trong năm nay do các thủ đoạn lừa đảo crypto.
So với năm 2020, rug pull đã tăng vượt bậc cả về số lượng lẫn thiệt hại.
Thodex
Không phải tất cả các dự án Rug Pull đều là các dự án DeFi. Pha Rug Bull lớn nhất trong lịch sử là của dự án Thodex, một sàn CEX của Thổ Nhĩ Kỳ.
CEO đã biến mất ngay sau khi ngừng rút tiền của người dùng, dẫn đến thiệt hại hơn 2 tỷ USD.
Sushiswap
Dự án Rug Pull khá nổi tiếng trong thế giới Defi là Sushiswap. Sau khi dự án phát triển và giá SUSHI đạt đỉnh, một dev trong dự án là Chef Nomi đã bất ngờ rút lượng lớn thanh khoản trị giá 14 triệu USD. Điều đó đã khiến cho giá SUSHI giảm từ 9$ xuống 1$ trong thời gian chưa đầy một tuần.
Tuy nhiên sau đó, Sam Bankman-Fried – CEO của FTX đã cứu vớt dự án bằng cách đứng ra nắm quyền kiểm soát từ tay Chef Nomi. Từ đó, dự án lấy lại được niềm tin từ cộng đồng và phát triển đến ngày hôm nay.
Squid Game
Đồng coin này được lấy ý tưởng từ bộ phim Squid Game trên Netflix, chính vì vậy nó thu hút được rất nhiều nhà đầu tư. Những người tạo ra dự án này đã Rug Pull bằng cách thề thốt rằng họ sẽ tạo lại loạt phim bằng một trò chơi play to earn, và để tham gia sẽ cần một lượng SQUID coin.
Chỉ trong vài ngày giao dịch token SQUID, nó đã thu hút được lượng người theo dõi đáng kể trên phương tiện truyền thông xã hội và giá tăng vọt từ vài đô lên tới 2.861 đô la. Tuy nhiên, vì cơ chế chống bán phá giá nên nhiều nhà đầu tư không thể bán token khi giá tăng cao. Rồi tất cả như tan thành mây khói khi giá SQUID từ gần 3000 USD trở về 0 USD chỉ trong hơn 5 phút.
Đặc điểm nhận dạng và cách phòng tránh Rug Pull
Đặc điểm của một dự án Rug Pull:
- Đội ngũ phát triển ẩn danh: Khi tìm hiểu 1 dự án nào đó bạn cần kiểm tra team đứng sau thông qua trang web dự án.
- Không có Social web hoặc kém hoạt động: Mọi dự án đều có các Sociel web để kết nối với cộng đồng như Facebooik, Youtube, Telegram,.. nếu một dự án không có những kênh này hoặc kém hoạt động, có thể là một dấu hiệu không tốt.
- Không có audit: Các dự án Crypto đáng chú ý nhất sẽ phải kiểm toán bảo mật độc lập về code. Một dự án không có audit của bên thứ ba không nhất thiết phải lừa đảo. Nhưng bạn nên nghiên cứu dự án kỹ hơn trước khi đầu tư vào nó.
- Tokenomic không cân xứng: Kiểm tra việc phân phối của một dự án trên các trang như Etherscan sẽ cho bạn biết ai là người nắm giữ số lượng lớn nhất và cách chúng được phân phối.
- Thanh khoản thấp: Khi list lên các sàn DEX, dự án cần phải tạo thanh khoản trên các AMM, việc tạo thanh khoản thấp có thể là dự án lừa đảo.
- Thanh khoản không được lock: Trên các AMM lớn đều có phần lock thanh khoản khi tạo, để dự án không thể rút pool trong 1 khoảng thời gian nhất định nhằm đem lại sự tin cậy cho nhà đầu tư.
- Không công khai mã nguồn: Việc công khai mã nguồn trên Github là tiêu chí quan trọng cho một dự án Blockchain, vì cộng đồng có thể theo dõi hoạt động của team Dev cũng như có thể tiến hành Audit dự án.
Cách phòng tránh Rug Pull
Cách phòng tránh xuất phát từ việc tìm ra những dấu hiệu cảnh báo (red flag) , bạn có thể làm những bước như sau :
- Kiểm tra thông tin đội ngũ phát triển của dự án, thông tin cần đầy đủ, có trang web hoặc thông tin cá nhân đại diện dự án, LinkedIn cần có thời gian hoạt động đầy đủ. Nếu cẩn thận hơn bạn có thể liên hệ với những nơi mà người đại diện đó từng làm việc để double check.
- Kiểm tra mức độ hoạt động của các trang mạng xã hội của dự án.
- Kiểm tra kỹ Tokenomic của dự án
- Kiểm tra mã nguồn, chứng nhận Audit, hoạt động trên Github của dự án.
- Xem những trang đánh giá uy tín nhận xét về dự án, tuy nhiên cần giữ quan điểm trung lập để tránh tình trạng những trang đánh giá cố tình nói tốt về dự án mà bỏ qua những điểm không tốt.
- Check giao dịch onchain để tìm kiếm những dấu hiệu bất thường trong giao dịch.
Tổng kết
Để xây dựng một nền công nghiệp Crypto cũng như tương lai cho thị trường , việc ổn định cũng như xóa bỏ những dự án Rug Pull là điều vô cùng cần thiết. Saigontradecoin cũng đã giải thích cho bạn hiểu Rug Pull là gì và cách phòng tránh nó. Cho tới khi có những thể chế pháp luật rõ ràng hơn, nhà đầu tư cần tự bảo vệ bản thân trước những rủi ro do Rug Pull mang lại.