Tổng quan dự án
Aptos là một blockchain được phát triển từ dự án Diem (trước đây là Libra) của Meta. Dự án được thành lập bởi Mo Shaikh và Avery Ching vào tháng 12/2021, với đội ngũ phát triển chủ chốt từ dự án Diem. Aptos Labs đã huy động được khoảng 350 triệu USD từ các quỹ đầu tư mạo hiểm hàng đầu trong năm 2022, bao gồm cả Binance.
Lịch sử phát triển
Nguồn gốc từ Meta: Bắt nguồn từ dự án Libra/Diem của Facebook (nay là Meta) và được thành lập sau khi Diem đóng cửa vào tháng 1/2022. Hai nhà đồng sáng lập Mo Shaikh và Avery Ching là cựu nhân viên Meta
Vòng gọi vốn
Tổng cộng huy động được khoảng 400 triệu USD trong năm 2022. Nhà đầu tư chính bao gồm:
- Binance (đầu tư hai lần)
- FTX (trước khi sụp đổ)
- Các quỹ đầu tư mạo hiểm hàng đầu khác như ParaFi Capital
Tầm nhìn và mục tiêu
Tầm nhìn
- Xây dựng blockchain có khả năng áp dụng rộng rãi cho web3
- Tạo nền tảng cho hệ sinh thái DApps giải quyết các vấn đề thực tế của người dùng
- Phát triển cơ sở hạ tầng blockchain đáng tin cậy, an toàn và hiệu quả
Mục tiêu chính
- Cải thiện độ tin cậy của blockchain
- Tăng cường bảo mật
- Nâng cao hiệu năng
- Hỗ trợ nâng cấp linh hoạt
- Phát triển use cases mới
Đặc điểm kỹ thuật nổi bật
Kiến trúc blockchain
- Thiết kế pipeline và module hóa
- Xử lý giao dịch song song với Block-STM
- Tối ưu hóa hiệu năng phần cứng
- Khả năng mở rộng linh hoạt
Ngôn ngữ Move
- An toàn và linh hoạt trong lập trình smart contract
- Mô hình tài nguyên rõ ràng
- Hỗ trợ kiểm chứng hình thức với Move Prover. Move Prover là một công cụ quan trọng trong hệ sinh thái Aptos, giúp tăng cường bảo mật và độ tin cậy của các smart contract.
- Nâng cấp module dễ dàng
Cơ chế đồng thuận Proof-of-Stake Ủy quyền (Delegated PoS)
Cơ chế hoạt động cơ bản
- Người nắm giữ token APT có thể ủy quyền (stake) token của họ cho validator
- Validator sử dụng lượng stake được ủy quyền để tham gia xác thực giao dịch
- Quyền biểu quyết và phần thưởng tỷ lệ với lượng stake
Yêu cầu và điều kiện
- Validator cần tối thiểu 1 triệu APT (~60 triệu USD)
- Người ủy quyền cần tối thiểu 11 APT (~140 USD)
- Thời gian khóa stake: 14 ngày
- Không có rủi ro bị slashing (cắt stake)
Tối ưu hóa phân quyền
a. Cấu trúc mạng lưới
- 152 node validator hoạt động
- 526 full node hỗ trợ
- Phân bố địa lý rộng khắp
- Đa dạng về loại hình tổ chức tham gia
b. Cơ chế phân quyền
- Không tập trung quyền lực vào nhóm nhỏ validator
- Khuyến khích nhiều validator mới tham gia
- Cân bằng quyền biểu quyết dựa trên stake
- Tránh tình trạng độc quyền trong mạng lưới
Hệ thống theo dõi hoạt động của validator
a. Các tiêu chí đánh giá
- Tỷ lệ uptime của validator
- Hiệu suất xử lý giao dịch
- Độ trễ trong xác nhận block
- Hành vi tuân thủ protocol
b. Cơ chế xếp hạng
- Thu thập dữ liệu hiệu suất liên tục
- Đánh giá và chấm điểm validator
- Cập nhật xếp hạng định kỳ
- Ảnh hưởng đến phân phối phần thưởng
Xoay vòng Validator
a. Quy trình xoay vòng
- Đánh giá định kỳ các validator
- Loại bỏ validator hiệu suất thấp
- Thêm validator mới có đủ stake
- Cập nhật danh sách validator hoạt động
b. Tiêu chí chọn lọc
- Lượng stake đủ lớn
- Điểm uy tín cao
- Hiệu suất kỹ thuật tốt
- Tuân thủ quy tắc mạng lưới
Cơ chế phần thưởng
a. Phân phối phần thưởng
- 7% APY cho cả validator và người ủy quyền
- Phần thưởng dựa trên hiệu suất validator
- Chia sẻ theo tỷ lệ thỏa thuận
- Thanh toán tự động mỗi epoch
b. Cơ chế khuyến khích phần thưởng
- Thưởng cho validator có uptime cao
- Bonus cho xử lý giao dịch hiệu quả
- Ưu đãi cho validator lâu năm
- Phạt cho hành vi xấu
Giải pháp đảm bảo an toàn mạng lưới
a. Cơ chế BFT
- Yêu cầu 2f+1 phiếu đồng thuận
- Chống lại tấn công Byzantine
- Đảm bảo nhất quán dữ liệu
- Xử lý lỗi validator tự động
b. Bảo mật mạng
- Mã hóa giao tiếp giữa các node
- Kiểm tra chữ ký số
- Xác thực danh tính validator
- Giám sát hoạt động liên tục
Ưu điểm của mô hình
a. Hiệu năng
- Xử lý giao dịch nhanh (160,000 TPS)
- Độ trễ thấp (200ms)
- Khả năng mở rộng tốt
- Tiết kiệm năng lượng
b. Mức độ ổn định
- Cấu trúc phi tập trung
- Khuyến khích tham gia dài hạn
- Hệ thống tự động điều chỉnh
- Cộng đồng quản trị minh bạch
Cơ chế đồng thuận của Aptos được thiết kế để cân bằng giữa hiệu năng, bảo mật và tính phi tập trung, tạo nền tảng vững chắc cho việc phát triển các ứng dụng Web3 quy mô lớn.
Tokenomics chi tiết
Phân tích chi tiết tokenomics của Aptos và các vấn đề ảnh hưởng đến giá
Cấu trúc token ban đầu
Tổng cung 1.000.000.000 APT
- 51% cộng đồng, nhưng:
- Thực tế do Quỹ Aptos và Aptos Labs kiểm soát
- Tạo tập trung quyền lực về một phía
- 19% Team
- Nhóm phát triển và nhân sự chính
- Có lịch trình vesting
- 16.5% Quỹ Aptos (Cayman)
- Quản lý phát triển hệ sinh thái
- Kiểm soát phân bổ cho cộng đồng
- 13.5% Nhà đầu tư
- Bao gồm các quỹ đầu tư mạo hiểm
- FTX từng nắm giữ 137 triệu USD APT
Vấn đề về mức độ tập trung trong phân bổ tokenomic
- Team thực tế kiểm soát 85%+ nguồn cung ban đầu
- Thiếu tính phi tập trung trong phân bổ token
- Rủi ro từ việc tập trung quyền kiểm soát
Lịch trình vesting và áp lực bán
Lịch trình vesting
- Kéo dài từ 10/2022 đến 10/2026
- Phần lớn token được mở khóa trong giai đoạn này
- Tạo áp lực bán liên tục và dài hạn
Số liệu áp lực bán
- Ước tính 4 tỷ USD giá trị token bị bán
- Trung bình 165 triệu USD/ngày
- Nguồn cung tăng gần 5 lần kể từ khi ra mắt
- Khoảng 400 triệu APT đã được giải phóng
Vấn đề về staking
Cơ chế staking
- 88% tổng nguồn cung đang được stake
- Phần thưởng staking 7% APY
- Thời gian khóa 14 ngày
- Không có rủi ro slashing
Điểm yếu trong thiết kế tokenomic
- Token khóa vẫn có thể được stake
- Phần thưởng stake có thể bán ngay
- Tạo nguồn cung thường xuyên vào thị trường
- Làm giảm hiệu quả của việc khóa token
Lạm phát và tác động
Cơ chế lạm phát
- Bắt đầu ở mức 7%
- Giảm dần xuống 3.5% trong vài thập kỷ
- Tốc độ giảm lạm phát chậm
- Ảnh hưởng dài hạn đến giá trị token
Tác động đến giá
- Giá APT khó tăng do nguồn cung liên tục tăng
- Áp lực bán từ nhiều nguồn:
- Token vesting
- Phần thưởng staking
- Lạm phát tự nhiên
Những hậu quả nghiêm trọng
Tác động ngắn hạn
a. Giá token liên tục chịu áp lực:
- Khó tăng giá mạnh
- Khó duy trì mức giá cao
- Tâm lý thị trường tiêu cực
b. Khó thu hút nhà đầu tư:
- Nhà đầu tư nhìn vào giá thấp
- Lo ngại về áp lực bán
- Thiếu động lực mua vào
Tác động dài hạn
a. Ảnh hưởng đến phát triển:
- Khó huy động vốn mới
- Giảm nguồn lực phát triển
- Khó thu hút talent
b. Rủi ro hệ sinh thái:
- Giảm động lực phát triển dApp
- Khó cạnh tranh với các blockchain khác
- Có thể mất vị thế trong ngành
Giải pháp tiềm năng
a. Điều chỉnh Tokenomics (đề xuất theo quan điểm cá nhân)
- Xem xét giảm tốc độ vesting
- Tăng thời gian khóa staking
- Thắt chặt điều kiện bán phần thưởng
b. Cải thiện cơ chế
- Tăng tính phi tập trung
- Giảm tốc độ lạm phát
- Tạo cơ chế đốt token
c. Phát triển thêm tính ứng dụng cho token APT
- Tập trung vào thanh toán stablecoin
- Xây dựng các ứng dụng có giá trị thực
- Thu hút người dùng thực
Dự báo tương lai
Kịch bản tích cực
- Tiềm năng tăng 7-10x trong bull market
- Được hưởng lợi từ adoption stablecoin
- Các partnership lớn thúc đẩy tăng trưởng
Kịch bản thận trọng
- Áp lực bán tiếp tục trong 2-3 năm
- Cần thời gian để cải thiện tokenomics
- Phụ thuộc vào thành công của use cases
Khuyến nghị
- Theo dõi chặt chẽ lịch trình vesting
- Chú ý đến các điều chỉnh tokenomics
- Đánh giá sự phát triển của use cases
Hệ sinh thái và Partnerships
Phân tích đối tác chiến lược của Aptos
a. Đối tác công nghệ lớn
Google Cloud (11/2022)
Nguồn: Aptos Foundation
- Mục đích:
- Cung cấp hạ tầng đám mây cho mạng lưới Aptos
- Hỗ trợ phát triển và triển khai các ứng dụng phi tập trung
- Tăng cường khả năng mở rộng và độ tin cậy của mạng lưới
- Ý nghĩa: Tạo nền tảng vững chắc cho việc phát triển dài hạn
Microsoft (8/2023)
Nguồn: Aptos Foundation
- Mục tiêu hợp tác:
- Kết hợp AI, blockchain và TradFi
- Phát triển các giải pháp ID kỹ thuật số
- Tạo các ứng dụng doanh nghiệp trên blockchain
- Điểm đáng chú ý: Microsoft chủ động tiếp cận Aptos, thể hiện sự quan tâm từ các công ty công nghệ lớn
LivePeer
- Định hướng:
- Phát triển dịch vụ phát video phi tập trung
- Tích hợp với các nền tảng streaming hiện có
- Tạo nền tảng cho thanh toán streaming trong tương lai
- Liên kết tiềm năng: Kết nối với YouTube (Google) và các nền tảng video khác
b. Đối tác tài chính
Franklin Templeton
- Sản phẩm: Quỹ thị trường tiền tệ được token hóa
- Mục đích:
- Mở rộng các sản phẩm đầu tư truyền thống sang blockchain
- Tạo cầu nối giữa TradFi và DeFi
- Thu hút nhà đầu tư tổ chức
BlackRock
- Dự án: Quỹ Biddle token hóa
- Chiến lược:
- Tăng độ tin cậy cho hệ sinh thái Aptos
- Phát triển các sản phẩm đầu tư mới
- Thu hút vốn tổ chức vào blockchain
Stripe
- Tích hợp: Thanh toán USDC trên Aptos
- Mục tiêu:
- Mở rộng hệ thống thanh toán toàn cầu
- Tích hợp thanh toán crypto vào hạ tầng hiện có
- Tạo chuẩn mực cho thanh toán stablecoin
c. Đối tác stablecoin
Tether (USDT)
- Vai trò:
- Cung cấp stablecoin lớn nhất thị trường trên Aptos
- Tạo nền tảng cho các dịch vụ thanh toán và tiết kiệm
- Hỗ trợ phát triển DeFi trên Aptos
Circle (USDC)
- Chiến lược:
- Đa dạng hóa các lựa chọn stablecoin
- Tăng tính thanh khoản cho hệ sinh thái
- Phục vụ người dùng và tổ chức ưa chuộng USDC
d. Đối tác truyền thông và nội dung số
NBC Universal
- Định hướng:
- Phát triển trải nghiệm fan Web3
- Tạo nền tảng gaming Web3
- Tích hợp blockchain vào giải trí truyền thống
Chingari
- Thành tựu: 2.5 triệu người dùng hàng tháng
- Mục tiêu:
- Phát triển mạng xã hội phi tập trung
- Tạo mô hình kinh tế token cho người sáng tạo nội dung
- Mở rộng thị trường tại Ấn Độ
e. Đối tác viễn thông
Các công ty viễn thông Hàn Quốc
- Dự án: Phát triển ví Web3
- Chiến lược:
- Tích hợp blockchain vào dịch vụ viễn thông
- Phát triển use case DePIN
- Mở rộng thị trường châu Á
f. Tác động tổng thể của các Partnership
Ưu điểm:
- Tạo độ tin cậy và uy tín cho dự án
- Mở rộng khả năng ứng dụng thực tế
- Thu hút người dùng và nhà đầu tư mới
- Tăng cường năng lực kỹ thuật và phát triển
Thách thức:
- Cần duy trì và phát triển các mối quan hệ đối tác
- Đảm bảo tích hợp kỹ thuật suôn sẻ
- Cân bằng giữa tập trung và phi tập trung
- Quản lý kỳ vọng của các bên liên quan
Tiềm năng:
- Tạo hệ sinh thái toàn diện cho thanh toán và ứng dụng
- Kết nối crypto với thế giới truyền thống
- Mở rộng adoption thông qua các use case thực tế
- Xây dựng nền tảng cho tăng trưởng dài hạn
Các mối quan hệ đối tác này cho thấy Aptos đang xây dựng một chiến lược tổng thể, tập trung vào việc tạo ra các use case thực tế và kết nối crypto với các ngành công nghiệp truyền thống. Điều này có thể là một lợi thế cạnh tranh quan trọng trong việc thúc đẩy adoption và phát triển dài hạn.
Sản phẩm và tính năng
a. Ví Petra
- 500,000+ lượt tải tiện ích mở rộng trình duyệt
- 100,000+ người dùng trên Android
- Tích hợp thanh toán và tiết kiệm
- Kết nối với nhiều cổng fiat-crypto
b. Xác minh danh tính và bảo mật
- Identity Connect: Đăng nhập qua QR code
- Ví không cần khóa thông qua Google
- ZK proofs cho xác thực
c. Thẻ Aptos
- Thẻ ghi nợ kim loại
- Hoạt động như ví phần cứng
- Tích hợp với ví Petra qua tap
- Hỗ trợ USDT và APT
d. DeFi và saving
- TVL vượt 1 tỷ USD
- Tích hợp với nhiều giao thức DeFi
- Petra Earn: Tính năng tiết kiệm tích hợp
Nguồn: Defillama
Phân tích thách thức
Thách thức kỹ thuật
- Công nghệ mới cần thời gian kiểm chứng
- Sự cố ngừng hoạt động 5 giờ (10/2023)
- Lỗ hổng trong ngôn ngữ Move (5/2023)
- Thiếu các tiêu chuẩn token cơ bản trong giai đoạn đầu
- Thách thức về mức độ áp dụng Aptos blockchain
- Tăng trưởng chậm trong năm đầu
- Thiếu điểm khác biệt với các blockchain khác
- Cạnh tranh từ Solana, Sui, Layer 2
- Người dùng khó nhận thấy ưu điểm về tốc độ
Thách thức tokenomics
- Áp lực bán lên tới 4 tỷ USD
- Trung bình 165 triệu USD/ngày nếu tính giá APT khoảng 10$ tại thời điểm viết bài
- 88% token đang stake tạo thêm áp lực bán
- Giá thấp ảnh hưởng đến tâm lý nhà đầu tư
Triển vọng tương lai
a. Tiềm năng tăng trưởng
- Khả năng x7-10 vốn hóa thị trường
- So sánh với chu kỳ Solana (80 tỷ USD)
- Định vị tốt trong mảng thanh toán stablecoin
- Hỗ trợ từ các tổ chức lớn
b. Lộ trình phát triển 2024-2025
- Nâng cấp Raptor: Mục tiêu 1 triệu TPS
- Move 2.0: Cải thiện hiệu quả DeFi
- Phát triển thanh toán streaming
- Tích hợp với các ứng dụng truyền thông
c. Rủi ro
- Phụ thuộc vào việc thực thi kế hoạch
- Cạnh tranh từ các blockchain có sẵn người dùng
- Rủi ro kỹ thuật do công nghệ mới
- Áp lực bán từ vesting schedule
Kết luận
Aptos thể hiện tiềm năng đáng kể trong lĩnh vực thanh toán và stablecoin, được hỗ trợ bởi công nghệ tiên tiến và các đối tác mạnh. Tuy nhiên, dự án cần vượt qua nhiều thách thức về kỹ thuật, áp dụng và tokenomics để đạt được thành công trong dài hạn. Việc tập trung vào trường hợp ứng dụng cụ thể (thanh toán stablecoin) cùng với sự hỗ trợ từ các tổ chức lớn có thể là chìa khóa để Aptos tăng trưởng trong chu kỳ tăng trưởng này.