Trong mùa xuân vừa qua, hệ thống ngân hàng Hoa Kỳ đột ngột gặp khó khăn đáng kể sau khi ngân hàng Silicon Valley bất ngờ phá sản. Tình hình căng thẳng nhanh chóng lan ra các ngân hàng địa phương khác và dẫn đến căng thẳng về thanh khoản trên thị trường Trái phiếu Chính phủ Mỹ (US Government Treasury markets)trong những thời điểm căng thẳng của cuộc khủng hoảng. Những vấn đề này nhấn mạnh sự yếu đuối của các tổ chức tài chính nằm ngoài hệ thống ngân hàng chính thống. Công nghệ Blockchain đóng vai trò gì trong cuộc chơi này?
Thật vậy, các tổ chức tài chính không thuộc hệ thống ngân hàng có thể dễ dàng bị ảnh hưởng hơn trong trường hợp có biến động hệ thống, bởi cơ cấu tài trợ của họ thông qua các hợp đồng bảo đảm (repo) đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thanh khoản cho một loạt các bên tham gia.
Mặc dù trong những tuần và tháng tiếp theo, có dấu hiệu cho thấy các chương trình ổn định của chính phủ đã giúp giảm căng thẳng trong hệ thống ngân hàng, nhưng đây có thể là thời điểm thích hợp để đánh giá xem có những điều gì có thể được thực hiện để xây dựng một hệ thống mạnh mẽ và linh hoạt hơn. Có vẻ như Công nghệ Blockchain có thể đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra một điểm neo mà ngành tài chính cần để đạt được sự linh hoạt kéo dài.
Ngân hàng Shadow và Qũy Repo
Các giao dịch Repo từ các tổ chức không phải là ngân hàng thường dựa vào tài sản thế chấp chất lượng cao, thường là trái phiếu Chính phủ Mỹ (hoặc tương đương) trên thị trường. Đây là nguồn tài trợ thông qua các hợp đồng bảo đảm (repo) ngoài hệ thống ngân hàng chính thống.
Để tiếp cận tài sản thế chấp, thị trường repo sử dụng phương pháp tái cầm cố (rehypothecation) một cách rộng rãi, nghĩa là sử dụng lại tài sản thế chấp từ người cho vay như một loại tiền gửi. Điều này tạo ra vẻ mặt của sự tăng cường thanh khoản, nhưng khi được sử dụng nhiều lần, có thể gây ra “chuỗi dài của tài sản thế chấp” tiềm ẩn nguy cơ đối với các đối tác.
Có sự phức tạp và độc đáo trong kinh tế đằng sau chuỗi tài sản thế chấp:
Mặc dù chuỗi dài có thể không gây vấn đề trong thời điểm bình thường, chúng có thể dễ bị tổn thương đối với rủi ro đối tác trong thời điểm căng thẳng tài chính, đặc biệt khi tài sản thế chấp chất lượng cao trở nên khan hiếm. Chuỗi dài của tài sản thế chấp có thể tạo ra ảo tưởng về thanh khoản, khiến các bên tin rằng có nhiều tài sản hơn thực tế.
Điều này có thể dẫn đến tình huống mà các bên quá mức đòi nợ và tiếp tục chịu rủi ro từ các đối tác giao dịch vượt ra ngoài đối tác thương mại ngay lập tức của họ. Đây chính là cách mà một hệ thống trở nên dễ bị tổn thương bởi sự lan truyền từ những gián đoạn thị trường bất ngờ.
Công nghệ Blockchain và Ứng dụng trong Thị trường Repo
Blockchain, như một sổ cái phi tập trung và không thể can thiệp, mang lại một cái nhìn rõ ràng và chính xác về tài sản được sử dụng như giấy chứng nhận tái cầm cố. Điều này giúp phá vỡ ảo tưởng về thanh khoản và tránh rủi ro quá mức cho các bên tham gia.
Dưới đây là cách công nghệ Blockchain cung cấp lợi ích cho thị trường Repo:
- Hợp đồng thông minh: Đây là các hợp đồng tự thực hiện có khả năng tự động kích hoạt các hành động khi điều kiện được xác định trước được đáp ứng. Chẳng hạn, khi một tài sản thế chấp được giao dịch, các hợp đồng thông minh có thể đăng tải dữ liệu cập nhật cho các bên tham gia và tự động hóa việc xử lý hàng ngày để đánh giá thị trường hoặc thậm chí thực hiện các hành động tuân thủ đặc biệt với một lãnh thổ cụ thể.
- Độ minh bạch tăng cường: Với sổ cái phi tập trung và không thể can thiệp của tất cả các giao dịch, các bên có điều kiện tốt hơn để đánh giá và dự đoán các rủi ro và tình trạng dễ bị tổn thương trong hệ thống.
- Giảm rủi ro đối tác: Blockchain giảm thiểu rủi ro đối tác bằng cách cung cấp cơ chế nhằm xác định chuỗi yêu cầu sở hữu trên tài sản thế chấp tái cầm cố trên toàn bộ chuỗi giao dịch. Các khả năng như “An toàn đề nghị” của Agoric – Agoric’s “Offer Safety” có thể đảm bảo thực hiện các hợp đồng liên quan đến việc trao đổi tài sản hoặc cung cấp hoàn trả đầy đủ, ngay cả khi mã hợp đồng thông minh được viết không đúng cách.
- Hiệu quả chi phí: Đặc biệt đối với thị trường Repo ba bên, Blockchain có thể giới hạn hoặc cải thiện các chi phí phát sinh từ các đại lý trung gian. Các giao dịch repo song phương được thực hiện trực tiếp giữa các nhà cung cấp chứng khoán và người cho vay cũng giảm thiểu nhu cầu về một đại lý lấy phí.
‘Have your cake and eat it too‘
Mặc dù một số người đã đưa ra lập luận phản đối việc tái sử dụng tài sản thế chấp do các rủi ro tiềm ẩn, cần lưu ý rằng việc tái sử dụng tài sản thế chấp không nhất thiết phải tiêu cực tuyệt đối. Nó có thể mang lại lợi ích trong một thế giới thiếu các tài sản an toàn, mở ra cơ hội tiếp cận các công cụ tài chính an toàn hơn cho nhiều người.
Sự minh bạch trong thị trường Repo vẫn là một thách thức liên tục, mà ngay cả các cơ quan quản lý chính phủ cũng thừa nhận. Công nghệ Blockchain có thể giúp cải thiện mặt rủi ro và minh bạch trong thị trường Repo mà vẫn duy trì các lợi ích của việc tái sử dụng tài sản thế chấp.
Tổng cộng, công nghệ Blockchain có tiềm năng mang lại những lợi ích đáng kể cho Thị trường Repo bằng cách cung cấp một hệ thống giao dịch và thanh toán hiệu quả hơn, an toàn hơn và minh bạch hơn. Quan trọng nhất, công nghệ Blockchain có thể giúp giải quyết ảo tưởng về thanh khoản và tận dụng tiềm năng ẩn, từ đó xây dựng sự linh hoạt lớn hơn trong thị trường Repo giữa các nhà đầu tư và các bên liên quan khác.