Ứng dụng phi tập trung (Dapp) là gì?

Các ứng dụng phi tập trung (Dapp) là các chương trình phần mềm, hoạt động được duy trì bởi một mạng network phân tán gồm các node máy tính thay vì một máy chủ duy nhất.

Cách tốt nhất để hiểu về Dapp là thông qua so sánh với các ứng dụng web thông thường.

DApp so với Ứng dụng web truyền thống

Thông thường, tất cả các ứng dụng web đều có front-end và back-end. Front-end hay được gọi là giao diện người dùng – client-side, là những gì người dùng nhìn thấy khi họ tương tác với một trang web. Đồng thời, back-end hoặc server-side là lớp truy cập dữ liệu của ứng dụng, đại diện cho cơ chế hoạt động cung cấp chức năng của trang web.

Phía máy chủ – The Server-side

Một cách tương tự để hiểu về điều này là bạn hãy hình dung các ứng dụng web như những chiếc xe hơi. Nếu một chiếc ô tô là một ứng dụng web, phần đầu xe sẽ bao gồm bảng điều khiển, vô lăng, kính chắn gió – về cơ bản là mọi thứ mà người lái xe nhìn thấy khi ở bên trong xe, trong khi phần cuối của ô tô sẽ là động cơ đẩy nó về phía trước.

Phía khách hàng – The Client-side

Về phía khách hàng, ứng dụng thông thường và ứng dụng phi tập trung trông giống nhau. Giống như người ta có thể lái một chiếc ô tô mà không hiểu sự phức tạp của động cơ đốt trong, người ta cũng có thể điều hướng một trang web như Netflix hoặc Amazon mà không cần hiểu cách nó hoạt động ở bên trong.

Sự khác biệt chính giữa các ứng dụng phi tập trung và các ứng dụng web thông thường là cả back-end và front-end của các ứng dụng web thông thường đều được lưu trữ trên một máy chủ duy nhất. Ngược lại, back-end của dapp được lưu trữ trên một mạng phân tán gồm các máy chủ được đồng bộ hóa (các node máy tính) nằm rải rác trên toàn cầu.

Các ứng dụng phi tập trung (Dapps) đã trở nên bùng nổ chỉ sau khi mạng Ethereum đi vào hoạt động, nhưng điều quan trọng là phải hiểu rằng Dapp không nhất thiết phải chạy trên các blockchains.

Trên thực tế, ứng dụng phi tập trung đầu tiên, một phần mềm chia sẻ tệp trực tuyến (online file-sharing software) peer-to-peer tiên phong có tên là Napster, ra đời vào năm 1999 – trước khi blockchain decentralized đầu tiên được phát minh. Các ví dụ khác về các Dapp chạy trên mạng peer-to-peer nhưng không chạy trên blockchain là dịch vụ chia sẻ tệp phổ biến BitTorrent và trình duyệt mã nguồn mở tập trung vào quyền riêng tư Tor.

Hiểu về các ứng dụng phi tập trung (Dapp)

Bất kể các ví dụ được đề cập ở trên, khi người ta nói về các ứng dụng phi tập trung ngày nay, thuật ngữ này hầu như chỉ được sử dụng trong bối cảnh các Dapp chạy trên blockchains.

Ethereum

Blockchain đầu tiên hỗ trợ các ứng dụng phi tập trung là Ethereum – một hợp đồng thông minh thế hệ tiếp theo và nền tảng ứng dụng phi tập trung được thiết kế để phản ánh với khả năng lập trình tối thiểu của Bitcoin.

Bên cạnh việc có một loại tiền điện tử riêng, Ethereum cũng là một giao thức hoàn chỉnh Turing chạy và thực thi các tập lệnh giống như một máy tính thông thường. Tuy nhiên, Máy ảo Ethereum là một máy tính phân tán có trạng thái tại bất kỳ thời điểm cụ thể nào được xác định hoàn hảo bởi một thuật toán đồng thuận.

Các ứng dụng phi tập trung xây dựng trên mạng Ethereum được thực hiện thông qua các hợp đồng thông minh. Về cơ bản, nó là các đoạn mã được lưu trữ, xác minh và thực thi tự động trên một blockchain. Điều làm cho các hợp đồng này trở nên thông minh là sau khi được ký kết, chúng sẽ thực thi tự động và theo các điều khoản được xác định trước, do đó loại bỏ sự cần thiết của bên thứ ba để giám sát và xác minh việc hoàn thành của chúng.

Về mặt đó, các ứng dụng phi tập trung có thể được coi là một loạt các hợp đồng thông minh có thể tương tác hoạt động trên nền background của cùng một giao diện người dùng. Về mặt chức năng, về mặt lý thuyết, Dapp có thể cung cấp cùng một dịch vụ và trải nghiệm người dùng giống như các ứng dụng thông thường, đồng thời thực hiện đầy đủ các lợi thế của phân quyền như tính minh bạch, quyền truy cập mở, thời gian hoạt động liên tục và khả năng chống kiểm duyệt.

Lợi ích và hạn chế của các ứng dụng phi tập trung

Khi phân tích những lợi ích và hạn chế của các ứng dụng phi tập trung, không bao giờ được nhầm lẫn giữa điểm khởi đầu và điểm kết thúc của sự đổi mới. Công nghệ này vẫn còn rất non trẻ; Ethereum chỉ ra đời cách đây sáu năm và các ứng dụng phi tập trung chỉ trở nên phổ biến rộng rãi trong hai năm gần đây. Nhiều hạn chế hiện tại của các ứng dụng phi tập trung có thể được coi là mang tính hoàn cảnh hơn là vốn có, có nghĩa là nhiều vấn đề hiện tại sẽ không nhất thiết phải xuất hiện trong tương lai.

Lợi ích của DApp

Không có thời gian chết – Zero downtime: Một trong những lợi ích lớn nhất của việc chạy các ứng dụng trên mạng máy tính phân tán là khi một node rời khỏi mạng hoặc một thành phần bị lỗi, tất cả các đơn vị còn lại vẫn hoạt động và có thể đảm nhận công việc bổ sung. Bằng cách này, khi hợp đồng thông minh ở trung tâm của ứng dụng được triển khai trên blockchain, ứng dụng sẽ tiếp tục chạy liên tục miễn là mạng chưa sập. Hơn nữa, do bản chất phi tập trung của chúng, các Dapp có khả năng chống lại một loạt các mối đe dọa bảo mật như các cuộc tấn công DDoS attacks, SQL injections, XML bombs và Cross Site Scripting (XSS), điều mà các ứng dụng thông thường không thể xảy ra.

Chống kiểm duyệt –  Vì Dapp chạy trên các mạng mở và không được phép, không có thực thể nào có quyền hoặc thẩm quyền để chặn người dùng truy cập hoặc triển khai các ứng dụng phi tập trung.

Quyền riêng tư – Người dùng có thể tự do tương tác với các ứng dụng phi tập trung chỉ bằng ví tiền điện tử của họ mà không cần cung cấp hoặc tiết lộ bất kỳ thông tin nhận dạng cá nhân nào.

Tính minh bạch – Vì các ứng dụng phi tập trung chạy trên các blockchain công khai và minh bạch, nên tất cả dữ liệu như mã nguồn của Dapp, tất cả các giao dịch đến và đi, cũng minh bạch và công khai. Điều này bổ sung thêm một lớp bảo mật vì tất cả các hành vi trên chuỗi đều có thể xác minh một cách hoàn hảo và code của Dapp có thể được xem xét và kiểm tra bởi bất kỳ ai vào bất kỳ thời điểm nào.

Hạn chế của DApp

Thách thức xây dựng – Tính bất biến của các hợp đồng thông minh khiến việc xây dựng và thiết kế các Dapp trở nên đặc biệt khó khăn. Các nhà phát triển cần phải lập kế hoạch dài hơi từ khi mới thành lập bởi vì một khi họ triển khai các hợp đồng thông minh cơ bản thì việc thay đổi chúng là không thể. Hơn nữa, các Dapp được xây dựng bằng ngôn ngữ lập trình bản địa của Ethereum có tên là Solidity, đây không phải là thứ mà các nhà phát triển học được trừ khi họ chỉ quan tâm đến việc xây dựng các Dapp trên nền tảng này.

Trải nghiệm người dùng kém hơn –  Các ứng dụng phi tập trung cung cấp trải nghiệm người dùng kém hơn so với các ứng dụng tập trung. Thứ nhất, do sự sơ khai của công nghệ, chúng khó điều hướng hơn đáng kể ngay cả đối với những người hiểu biết về công nghệ hơn. Tệ hơn, tất cả các giao dịch blockchain là không thể thay đổi và cuối cùng, không có chỗ cho các lỗi thực hiện. Nếu người dùng thực hiện một giao dịch sai trên Dapp, sẽ có rất ít hoặc không có quyền truy hồi nào được cung cấp và sai sót có thể khiến người dùng phải trả giá đắt.

Sử dụng tốn kém – Thực hiện giao dịch trên ứng dụng phi tập trung yêu cầu trả phí giao dịch mạng. Phí giao dịch này được tính bằng Gas và được thanh toán bằng ETH, sẽ chuyển trực tiếp cho các thợ đào duy trì mạng blockchain mà Dapp đang chạy. Trong thời điểm tắc nghẽn cao, phí người dùng phải trả cho các giao dịch ngang hàng như hoán đổi token trên các sàn giao dịch phi tập trung có thể lên tới vài chục đô la.

Chậm –  Ngoài việc đắt tiền, Dapps cũng chậm hơn các ứng dụng thông thường. Điều này là do các blockchain sử dụng thuật toán đồng thuận bằng chứng công việc cần thời gian để giải quyết các giao dịch và khai thác các khối (block) mới. Thời gian khối trung bình trên chuỗi khối Ethereum là 13,3 giây. Thông lượng của mạng là khoảng 15 giao dịch mỗi giây, thấp hơn nhiều so với các ứng dụng tập trung. Điều này có nghĩa là khi việc sử dụng vượt quá khả năng giải quyết của mạng, blockchain sẽ bị tắc nghẽn và các giao dịch tốn nhiều chi phí hơn và mất nhiều thời gian hơn để giải quyết. Trong trường hợp đó, trừ khi người dùng trả một khoản phí gas quá cao, các giao dịch của họ có thể mất hàng giờ để giải quyết hoặc thậm chí có thể bị nhà mạng từ chối.

Dễ gặp lỗi và bị hack – Rủi ro thực thi hợp đồng thông minh chắc chắn nằm ở đầu danh sách. Mặc dù việc tự động thực thi code cũng như tính bất biến của các blockchain có lợi thế về bảo mật, nhưng chúng có thể gây hậu quả nghiêm trọng nếu thực thi sai. Ngay cả những lỗi code nhỏ nhất cũng có thể dẫn đến các hợp đồng thông minh bị trục trặc nghiêm trọng và các lỗi thiết kế khó nhận thấy nhất có thể dẫn đến các cuộc tấn công của hacker, có hại cho người dùng như mất tiền bị khóa trong hợp đồng hoặc tắc nghẽn đến mức không thể sử dụng được. Mặc dù nhiều dự án trải qua các cuộc kiểm tra audit code từ các công ty kiểm toán uy tín nhưng điều đó không chắc chắn dự án đó sẽ không có tiềm ẩn rủi ro đến người dùng DeFi, nhưng một số mức độ không chắc chắn vẫn còn.

Các ứng dụng phi tập trung phổ biến

Sàn giao dịch phi tập trung (DEX)

Sàn giao dịch phi tập trung và giao thức hoán đổi token là những ứng dụng phi tập trung được sử dụng nhiều nhất trong không gian tiền điện tử. Các sàn giao dịch phi tập trung sử dụng các hợp đồng thông minh để giảm thiểu nhu cầu về các trung gian đáng tin cậy đối với các quỹ lưu ký, điều này làm giảm nguy cơ hack sàn giao dịch và đánh cắp các quỹ lưu ký. Tất cả các giao dịch trên các sàn giao dịch phi tập trung đều là peer-to-peer hoặc peer-to-contract và tiền được chuyển trực tiếp vào ví của người dùng.

Thay vì dựa vào sổ lệnh để đặt giá và thực hiện giao dịch như cách các thị trường tập trung vẫn làm, các sàn giao dịch phi tập trung sử dụng Công cụ tạo thị trường tự động gọi tắ là AMM. AMM là các giao thức sử dụng các hợp đồng thông minh để tạo ra nhóm token thanh khoản và các thuật toán đặt trước hoặc công thức toán học để xác định giá.

Đọc thêm: AMM – Công cụ tạo lập thị trường tự động là gì?

Một số sàn giao dịch phi tập trung phổ biến nhất là Uniswap, Curve, Balancer, SushiSwap, DODO, Bancor và Kyber.

Bên cạnh các giao thức hoán đổi token đơn giản (token-swap protocols), các ứng dụng phi tập trung khác trong danh mục này tạo và cho phép giao dịch các công cụ tài chính phức tạp hơn như các công cụ phái sinh và tài sản tổng hợp. Một số Dapp phổ biến nhất, một giao thức phát hành tài sản tổng hợp phi tập trung là Synthetix, Hegic, Opyn, Erasure và MCDEX.

Dapps cho vay và đi vay

Các Dapp cho vay và cho vay phi tập trung là những ứng dụng DeFi được sử dụng nhiều thứ hai. Các Dapp trong danh mục này cho phép người dùng cho vay hoặc mượn tài sản tiền điện tử đối với tài sản thế chấp tiền điện tử – tất cả đều không có bất kỳ hạn chế nào như kiểm tra tín dụng lý lịch hoặc KYC.

Hai Dapp phổ biến nhất của loại này là Compound và Aave. Compound là một AMM tự động đối sánh người đi vay với người cho vay và tính lãi suất dựa trên tỷ lệ tài sản được vay trên tài sản cung ứng. Đối với Aave, dự án cho phép người dùng thử nghiệm với các khoản vay nhanh – flash loan, chuyển đổi lãi suất và vay không có bảo đảm.

Yield-farming Dapps

Yield-farming Dapps về cơ bản là các quỹ đầu tư phi tập trung tự động, thay vì các nhà quản lý quỹ con người, Yield-farming sử dụng các hợp đồng thông minh để tổng hợp và phân bổ vốn.

Ý tưởng của Yield-farming Dapp là tự động hóa quá trình Yield-farming, nói một cách đơn giản có nghĩa là tích lũy hoặc khóa vốn trong các giao thức DeFi khác nhau để đổi lấy phần thưởng. 

Người dùng không nhất thiết phải hiểu cách thức hoạt động của chiến lược Dapp yield-farming cụ thể – họ chỉ cần staking tiền điện tử vào Dapp và kiếm lợi nhuận một cách thụ động.

Các Dapp phổ biến nhất trong danh mục này là Yearn Finance , Harvest Finance, Pickle Finance và Set Protocol.

Decentralized Autonomous Organizations (DAO)

Decentralized autonomous organizations – Tổ chức tự trị phi tập trung gọi tắt là DAO chính xác là những gì tên của chúng mô tả. Thay vì dựa vào con người và các cấu trúc quản lý phân cấp điển hình để vận hành, các DAO tận dụng các hợp đồng thông minh để tự động thực thi các quyết định.

Mặc dù các DAO có thể có nhiều chức năng, nhưng điều quan trọng nhất là chúng cho phép người dùng Dapp quản lý theo cách phi tập trung. Không gian tiền điện tử đổi mới và phát triển với tốc độ chóng mặt, buộc các Dapp phải đổi mới và thay đổi. Tuy nhiên, để đổi mới và phát triển, các Dapp cần phải đưa ra các quyết định không thể đến từ một người hoặc một nhóm, vì điều này sẽ đi ngược lại giá trị cốt lõi của tính phi tập trung.

Để giải quyết vấn đề này, các Dapp tạo thành các DAO, trong số những thứ khác, cho phép cộng đồng người dùng bỏ phiếu các đề xuất các thay đổi giao thức, tạo ngân quỹ không giám sát để tài trợ cho sự phát triển của dự án trong tương lai và cung cấp cho người dùng các quyền nhất định hoặc phân phối cổ phần sở hữu cho Dapp.

Tương lai của các ứng dụng phi tập trung

Có lẽ lợi thế quan trọng nhất mà Dapp có được so với các ứng dụng thông thường là tính đổi mới không cần sự cho phép (permissionless). Các ứng dụng phi tập trung hoàn toàn mở và trong hầu hết các trường hợp, không có các bên kiểm soát. Chúng cho phép các nhà phát triển tạo, thử nghiệm và cải tiến một cách tự do không gian.

Hơn nữa, vì các Dapp không bị gánh nặng bởi bí mật thương mại, bản quyền, nhãn hiệu hoặc bằng sáng chế, nên chúng dễ dàng tạo điều kiện thuận lợi cho sự đổi mới tổ hợp, có nghĩa là toàn bộ không gian có thể được hưởng lợi từ sự tiến bộ của cá nhân dựa trên nỗ lực của những người khác.

Tốc độ của các Dapp hiện tại đang được cải thiện và các Dapp mới đang được xây dựng không giống như không gian này từng thấy trước đây. Tổng giá trị bị khóa (TVL) trong các giao thức DeFi đang đạt mức 206 tỷ đô la, đánh dấu mức tăng khủng khiếp hơn 31,000% từ đầu năm 2020, từ mức 650 triệu đô la TVL. Số lượng người dùng Dapp cũng tăng cực mạnh so với giai đoạn đầu trong năm 2020.

Bài viết mới nhất

Crypto bubble – Bong bóng tiền điện tử là gì?

Trong thế giới tiền điện tử, "bong bóng tiền điện tử" đề cập đến một tình trạng khi giá của một loại tiền điện...

Enjin Coin là gì?

Enjin Coin (ENJ) là một đồng tiền điện tử được phát triển trên nền tảng blockchain Ethereum. Đồng tiền này được tạo ra bởi...

IOTX là gì?

IOTX là viết tắt của IoTeX, là một nền tảng blockchain phân tán và cũng là tên của đồng tiền mã hóa được sử...

SXP là gì?

SXP là viết tắt của "Swipe". Swipe được biết là một nền tảng thanh toán phi tập trung (decentralized payment platform) được xây dựng...